İHL'ler 28 Şubat kurbanı Demokratik Üniversite Platformu Başkanı Prof. Dr. Tahir Hatipoğlu ile

19 şubat 2010
Demokratik Üniversite Platformu Başkanı ve Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tahir Hatipoğlu ile üniversiteye giriş sistemindeki katsayı sorununun dünü, bugünü ve çözümünü konuştuk. Prof. Hatipoğlu yıllardır üzerine odaklaştığı ve yüzbinlerce öğrenciyi mağdur eden katsayı sorununun başlangıcı, nedenleri, perde arkasındaki hesaplama yöntemleri ve kangren sorunun nasıl kökten çözüleceğini, hükümetin isteksiz tavrını, YÖK'ün yetersiz girişimlerini anlattı. İşte Hatipoğlu ile farklı bir katsayı röportajı...

* Dünyada eğitim sistemi bu kadar değişken, sorunlu ve tartışmalı bir ülke var mı acaba?

- Ülkemizde en çok tartışılan konu eğitim. Anaokulundan başlayıp üniversiteye kadar birçok sorun var. Ve çoğu ülkenin nüfusundan fazla kitleyi ilgilendiriyor. 20 milyona yakın, örgün öğretim öğrencisi var. Bu da 40-50 milyon kişiyi ilgilendiriyor demektir. Eğitim sürekli tartışma konusu. Ayrıca bu tartışma, biz de gürültülü bir şekilde yapılıyor. Eğitimdeki en temel sorun ise eşitsizlik. Akıl almaz derecede; 40-50 kat. 21. yüzyıla girmişiz, 500 bine yakın öğrenci birleşmiş sınıflarda eğitim görüyor. Bu büyük bir facia. 3 sınıf bir arada eğitim görüyor. Ayrıca taşımalı eğitim yaptırıyoruz. Milyonlarca öğrenci, çok acemi öğretmenlerin elinde eğitim görüyor. Sık sık öğretmen değişikliği yaşanıyor. Katmerli eşitsizlik, üniversiteye girişe kadar geliyor. Üniversite sürecinde bu devam ediyor.

* Son 10-15 yıldır eğitim sisteminin sorunları üniversiteye giriş sistemine odaklandı kaldı. Neden böyle oldu?

- Çünkü üniversiteye giriş sistemindeki eşitsizlik, herkesin dikkatini çekecek şekilde oluyor. Son radde olduğu için kamuoyunun çok dikkatini çekiyor. Eğitimdeki bütün sorun, buraya gelip, takılıp kaldı. En yüksek basamak, yükseköğretim. Orada, meslek ediniliyor. Tabi meslekler arasında cazip olanlar var, olmayanlar var. Geçmişte hep kontenjan azlığı öne çıkarken, şimdi katsayı uygulaması nedeniyle üniversiteye girişte yaşanan haksızlık ön plana çıkıyor.

* 28 Şubat süreci, üniversiteye giriş ve katsayı uygulaması için en kritik dönem. O dönemdeki uygulama ile meslek liseleri ve İmam Hatip okullarının önüne engel çıkarıldı. Siz katsayı uygulamasının nedeni ve sonuçlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?

- Bu katsayı olayı, 28 Şubat'ın ürünü. 28 Şubatın amacı, postmodern bir askeri darbe girişimiydi. 1995 yılında asker içindeki bir darbeci grup, Sayın Erbakan'ın Başbakan olmasından sonra, memlekette 'laiklik elden geliyor, dincilik artıyor, bunun nedeni İHL ve Kur'an kursları, irtica geliyor' gibi varsayımlarla, İmam Hatip Liseleri burada kurban seçildi. Diğer meslek liseleri de İmam Hatiplerin kurbanı oldu.

Generalin elindeki broşürde ne vardı?

* Yani diğer meslek liselerini hesaplamadılar mı?

- Evet, hesaplamadıkları bir şeydi. Kurbanın, kurbanı oldular. Bu katsayının apaçık hedefinin, İmam Hatipler olduğu belli. Bunun bir kere adını koyalım. Çünkü meslek liseleri sorunu falan deniyor. Hatta 28 Şubat'ta brifingler yapılmıştı hatırlıyorsunuz. Birisine de, dernek adına bir arkadaşımla ikimiz katıldık. Brifingde dağıtılmadı ama bir generalin elinde küçük bir broşür gördüm. Onu istedim, verdi bana.

* Ne yazıyordu?

- Siyasal iktidarın, İslamcı kesimin eline ne zaman geçebilir diye bir proje çalışması yapmışlar. Ve tek tek İmam Hatiplere ne kadar öğrenci gidiyor tespit etmişler. Örneğin, 1989-1991 yılları arasında İmam Hatip Okulu öğrencilerinin bir kısmının meslek okullarına kaydırılarak bu oranların aşağıda tutulduğu, yani İHL öğrencilerin çok olmasının dikkati çekeceği için, diğerlerine kaydırma yapılarak gizlendiği söyleniyor. Yine broşürde '1991'den sonra bu oranların İHL ortaokulları lehine hızla arttığı görülmektedir' deniliyor. Bu nedenle biliyorsunuz, 1997 yılında İHL'lerin orta kısımları hızla kapatıldı. Bu madde, aslında uygulanmış oldu. Yani 28 Şubat süreci öncesi, öyle bir bilimsel çalışma yapılmış ki, bu 28 Şubat'ta uygulamaya sokuluyor. Amaç, İslamcı ve din eğitimi almış kesimin iktidarının önünü bu yolla kesmek. Ortaokul kısmı kapatılarak da, bu başarıldı.

2010 hesabı

* İHL'lerin lise kısmındaki öğrenci sayısının da 60 binlere kadar düşürülmesini bu kapsamda mı değerlendiriyorsunuz?

- Bakın şunu bile hesap etmişler. 1995 yılında Diyanet'teki din görevlisi 75 bin. Emekli sayısı 1853. Yani emeklisini bile hesaplamışlar. Sonra İlahiyat fakülteleri ve İHL'lerde 18 bin öğretmen. Toplamda ise, 94 bin 944. Bu ve benzeri rakamlarla yapılan hesaplamalarla, eşleriyle birlikte oy kullandıkları da göz önüne alınarak, müdahale edilmezse 2010 yıllarına doğru bu kesim iktidara gelecek şeklinde bir proje. Bilimsel bir çalışma yapılmış. Ama onların çalışmasından çok önce 2002'de AKP iktidara geldi. Ve panik yaşadılar. Ve birden darbeci girişimlere başladılar.

* Katsayı meselesinin altında aslında siyasal bir gerekçe mi yatıyor?

- Katsayı meselesi, bunun önünü kesme projesi aslında. Kökten ve ufaktan çözme projesi. İmam Hatiplerin üniversiteye gidişini önlemek için, bir formül icad edilmiştir. 1999'dan itibaren uygulanıyor. Tek amaç bu. Bu da kamuoyuna yansıdı. Genelkurmay'ın YÖK'e olan emriyle.

* Çevik Bir'in meşhur yazısı değil mi?

- Evet. Dikkat ederseniz, bunun artık gizlenecek bir yanı da kalmadı.

* YÖK'ün o dönemdeki izlediği politikaları nasıl değerlendiriyorsunuz?

- YÖK denilen kurum, kurulduğu günden beri MGK'nın vesayetinde olan bir kurum. MGK'nın küçüğü. Üniversitelerle ilgili MGK demek lazım YÖK'e. Bugün de bu böyle. Bakmayın isimlerin değiştiğine. YÖK'çülere sorun, bunu reddederler ama öyle değil. Örneğin, dekan atarken MGK'dan soruşturma istiyorlar. Dekanla, MGK'nın ne ilişkisi var? MGK'nın anlayışının bugünde değiştiğini sanmıyorum. YÖK, tamamen MGK'nın kontrolünde çalışıyor.

'Amerikancı' sözü için 9 milyar

* Sizin YÖK ile aranız hiç barışık olmadı. Kemal Gürüz döneminde kınama cezası almıştınız. Neden?

- Çok enteresan. Tüm Öğretim Elemanları Derneği Başkanı iken, YÖK'e bir konu ile ilgili yazı yazdık. O zaman Yürütme Kurulu Üyesi Tuğmaç Sayraç isimli ODTÜ'lü profesör vardı. Bu bir sayfalık yazıda onun adı dört defa geçiyor. İkisinde ismini, Tağmaç yazmışız. Tuğmaç yerine Tağmaç. İmza benim. O zaman ki rektör, niye Tuğmaç'ı Tağmaç yazdınız, 12 Mart'ın muhtırasını veren Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç vardı, onu çağrıştırır şekilde bilinçli şekilde yazmışız diye Kemal Gürüz'ün emriyle kınama cezası vermişti. Ben Tuğmaç Sayraç'ın kendisiyle de konuştum. Ona, 'Sizin isminizi böyle yazdım diye hakkımda soruşturma açıldı' dedim. Kendisi dedi ki 'Zaten o yanlışı herkes yapıyor. Tuğmaç yaygın bir isim olmadığı için çok kişi Tağmaç yazıyor' dedi. Kendisi bile alınmadı. Ondan önce 1402'lik olmuştuk.

* Kemal Gürüz yönetimi ile birçok davanız oldu galiba değil mi?

- Evet, hâlâ devam eden davalarım da var. Şu anda Yargıtay aşamasında.

* 'Amerikancı' dediğiniz için Gürüz'e tazminat ödediniz. Ancak Ergenekon'dan gözaltına alınınca 'Ben ulusalcı değil Amerikancıyım' dedi. Ne düşündünüz?

- Evet, çok ilginç. Ahmet Hakan ile Kanal 7'deki bir programda, bu 'Amerikancı, Amerikanın çizgisinde gidiyor' dedim. Ve dava açtı. 9 milyar TL tazminat aldı. Sağolsun, kanal bana ödetmedi. Ama görüyorsunuz, yıllar sonra kendisi açıktan ben Amerikancıyım dedi. Bu açıklamayı yaptığında, Ahmet Hakan ile geri dava açmak için konuştum. Ama o dava açmaya yanaşmadı. Aslında burada mahkemenin kabahati. Bir insana Amerikancı demek hakaret değil ki canım. Amerika çizgisinde gidiyor demiştim, sonra hepsi doğru çıktı. Ama parayı da, aldı. Başka konularda, para aldı. Benim ömrüm, Kemal Gürüz'le mahkemelik olmakla geçti. Ama YÖK Başkanı iken kazanıyordu, şimdi kaybediyor biraz.

* Katsayı meselesi görünmeyen güçlerin iktidar mücadelesi gibi. Sizin analiz nedir?

- Türkiye'de halkın derin devlet olarak bildiği, yani devlet iktidarı var. Bir de siyasal iktidar var. Siyasal iktidar, Tayyip Bey'in iktidarı. Elektrik, su, karayolları ile ilgileniyor. Bir de devlet iktidarı var. Askeriye, Anayasa Mahkemesi, Danıştay, bir ölçüde Yargıtay ve YÖK. YÖK, büyük ölçüde devlet iktidarından çıktı. En azından güvenilir olmaktan çıktı. Türkiye'de halkın derin devlet olarak bildiği devlet iktidarı güçlü görünüyor. Onun için Danıştay da, devlet iktidarından yana kararlar veriyor. Yarın bir gün, devlet iktidarı bugünkü ideolojik çerçevenin dışına çıksın, o zaman Danıştay bu kararları vermez. Nitekim, daha önce YÖK yetkilidir diye Danıştay'ın kararı var. Çünkü o zaman YÖK, devlet iktidarının bir organı idi. Öğrenciler de, bu mücadelenin kurbanı. Bugün devlet iktidarı ile siyasal iktidar arasında bir çatışma var. Bu çekişmenin kurbanı olan da, öğrencilerdir. Devlet iktidarı diyor ki, 'Cumhuriyet elden gidiyor, İrtica geliyor, ******'ü sevmiyorsunuz'. Siyasal iktidar diyor ki, 'Böyle bir şey yok. Ben bildiğim yoldan giderim'. Ve ikisinin çekişmesi, öğrencilerin mağduriyetini ortaya çıkardı.

Erbakan, Başbakan olunca...

* 1999'dan önce de bu ülkede İHL'ler vardı, aynı insanlar yaşıyordu. Niye konsept değişti birden?

- Erbakan iktidarından önce, bu iki iktidar kardeşane bir şekilde devleti yönetiyorlardı. Bir yanda devlet iktidarı, bir yanda siyasal iktidar birlikte götürüyorlar, biz de bilmiyorduk. Devlet iktidarının sözü geçiyordu. Ama biz bunun farkına varmıyorduk. Ta ki Erbakan başbakan olduktan sonra derin devlet yani devlet iktidarı yolu ayırdı. Düşünsel bir farklılık var diye. Erbakan Hoca'nın iktidarından sonra bir takım uzlaşmazlıklar çıkmaya başladı. En azından devlet iktidarının sahipleri, halk çocuklarını kendilerinden görmedi. Bu yüzden, Erbakan iktidarını sindiremediler. Birinci hedef iktidarının önüne kesmekti. Bu işi öyle bir yapalım ki, bir daha akıllarına bile gelmesin diye düşündüler. Biliyorsunuz, toplumsal olaylar planladığınız gibi gitmiyor. Gitmedi nitekim. 2002 yılında pat diye iktidar oldu. Devlet iktidarı, darbe girişimleri başladı. Ancak Allah'tan sağdulu bir Genelkurmay Başkanı olan Hilmi Özkök sayesinde önlendi.

* Danıştay'ın son kararını nasıl değerlendiriyorsunuz?

- Aslında Danıştay'ın hiçbir yetkisi yok. Üniversite katsayı şöyle olsun böyle olsun deme gibi bir yetkisi yok.

* Danıştay kararında 'Telafisi mümkün olmayan sonuçlar' gerekçesine ne diyeceksiniz?

- Hukuk mahkemelerinde standart cümledir bu: "Telafisi, giderilmesi mümkün olmayan sonuçlar doğuracağından". Kalıp bu. Yürütmeyi durdurma almanız için bunu kullanmanız lazım. Ama yürütmeyi durdurma esastan karar gibi işlem görüyor. İptal etmiş gibi bir şey. Sonuçta muhtemelen aynı olur. Yürütmeyi durdurmada iki şart aranır: Açıktan yasaya aykırılık ve telafisi giderilmesi mümkün olmayan sonuçlar. Burada iki şarttan birisi var. Açıktan yasaya aykırılık yok. İkisi de beraber olacak. Çünkü YÖK yasasının 45. Maddesinde 'Öğrenciler, devlet yükseköğretim kurumlarına, esasları YÖK tarafından tespit edilen sınavla girerler'. Demek ki, esasları YÖK, tarafından belirlenecek. Bu kadar açık. Buna rağmen, esasları şimdi Danıştay belirliyor.

* YÖK'ün yetkisini mi alıyor?

- Evet, Danıştay, YÖK'ün yetkisini açıktan kullanmış oluyor. Son zamanlarda Anayasa Mahkemesi'nin kendisini yasama organının yerine koyması gibi.

Katsayı problemi iki şekilde çözülebilir

* Çözüm ne?

- İki şekilde çözüm mümkün. Birincisi, YÖK Kanunun 45. Maddesini, Danıştay'a yorum yapma yetkisi vermeyecek şekle getirmek lazım. Nasıl yapmak gerekir? Mevcut maddedeki, birinci cümle yeterlidir. 'Üniversitelere giriş esasları, Yüksek Öğretim Kurulu tarafından belirlenir'. Bitti, nokta. Ama mevcut maddeye dikkat ederseniz, (a), (b), (c) ve (d) fıkraları var. Uzun uzun madde yazılmış. Mesleki teknik eğitim gibi birçok ayrıntı var. Danıştay da, kendisine rolü bu ayrıntılardan çıkarıyor. Bu ayrıntıların yasaya, yazılmasına gerek yok. Ayrıntılar yönetmelikle, YÖK kararlarıyla düzenlenebilir. Tek tümce yeterli. Çözüm bu.

İkinci bir çözüm daha var. Eski Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik'e de bunu çok anlattım. Bu çözüm, kamuoyunda da kabul görüyor. 51 yıl uygulanmış, hiç kimsenin itirazı yok. Meslek lisesi mezunlarının fark derslerini vererek, üniversiteye gidebilmeleridir. ÖSYM tarafından, merkezi sınav yapılacak. Meslek lisesi mezunlarından düz lise diploması almak isteyenler bu sınava girecek. Müracaatlar Mayıs'ta, sınav daha sonra okullar kapanınca yapılır. Aynı yıl içinde diplomasını alır. Tahminim, çok fazla müracaat eden olmaz. Sadece kendisine güvenen girer. 70 puan kazanana, lise denklik diplomasını vereceksiniz. Bu diplomayla, üniversitede sınavda aldığı puana istediği bölüme girebilecek. En doğru çözüm de bu. 1923'den 1974'e kadar, meslek lisesi mezunları, lise fark dersler vererek üniversiteye gidebiliyordu. İmam Hatip liseleri, lisenin edebiyat koluna eşit sayılır, onun fark derslerini verirlerdi. Yani iki diploması olurdu.

* Bunun için siyasi iradenin kararı gerekli değil mi?

- MHP Genel Başkanı, güzel bir açıklama yaptı. Düzenleme getirilsin biz destekleyelim dedi. Bakın AKP'nin zaten çoğunluğu var. MHP de destekliyor. Bu bir hafta içinde bu madde Meclis'ten geçer, olur biter.

* YÖK'ün yöntemiyle 2 değil 12 değişiklik yapsanız da bu Danıştay'dan dönecek gibi?

- Tabi. Danıştay'dan dönecek şuradan belli. Gazeteden bakıyorum, devlet iktidarının ve eski YÖK'çülerin önerileri var. Katsayı yüzde 0.10-0.15 olsun gibi. Burada amaç, makasın açılması. Makası daha da açın deniyor. Bunu derken, yani İmam Hatip liselerinin giremeyeceği kadar açın, daha fazla açmanıza gerek yok.

Katsayı oranının ilginç hesaplaması

* Bu katsayı kararı daha önce neye göre tespit edilmiş?

- 1999 yılında yazın katsayı uygulaması kararı alındı. İlk önce 0.2-0.5 idi. 2002'ye kadar böyle idi. Aradaki fark, 0.3 idi. Ama 2002 yılında değiştirilerek, 0.3-0.8 oldu. Aradaki fark, 0.5'e çıktı. Makas daha da açıldı. Bir YÖK Üyesi bu konuyu incelemiş, raporu var, inceledim. Yüzyüze de konuştum Durmuş Beyle. O da bu rakamları nerden bulmuşlar, niye 0.4-0.9 değil diye sordu? Çok kafa yormuş. Ben ona dedim ki, Durmuş Bey nerden bulunmuş çok kolay, size söyleyeyim.

* YÖK üyesi bile bilimsel olarak nedeni bilmiyor mu yani?

- Evet, bilmiyor. Bakın nedenini Kemal Gürüz'ün yayınladığı bilimsel makaleden göstereyim. 1998 yılında katsayılar eşitken Endüstri Meslek Lisesi'nden mühendislik fakültesine girenlerin sayısı 1003 kişi. 0.2-0.5 katsayısından sonra bu rakam, 1999'da 392'ye iniyor. Bu sakat uygulama ile 611 meslek liseli mühendis olma hakkını kaybetmiş. Onların derdi bu değil ama. Asıl dertleri İmam Hatip Liseleri. Peki bu okullarda durum ne? 1998'de İmam Hatiplerden hukuk fakültesine 232 girmiş. Ama 1999'da katsayı değişikliğinden sonra bu sayı 54'e düşmüş. 178 İmam Hatiplinin hukuka gitmesi önlenmiş. En çok konuşulan Siyasal'a 1998'da 277 İmam hatipli girmiş. Ertesi yıl katsayı konunca, hemen 97'ye düşmüş. 180 kişinin gitmesi engellenmiş.

* Peki, 2002'deki ikinci düzenleme niçin yapılmış?

- Teknoloji ellerinde. Tabi İHL'lerden hâlâ Siyasal ve hukuka öğrenci girdiğini görüyorlar. Bu nedenle, 1999'da bu okullara giren 151 öğrencinin de önüne geçmek istiyorlar. 3 yıl denenmiş. Getirilen katsayıya rağmen giriyorlar. Bu makası daha da açalım diyorlar. Ne kadar açılacağını ellerindeki rakamlardan biliyorlar. Bunun üzerine, 2002'de bu 0.3-0.8 yapıyorlar. Eğer bu farkla bile giren olsaydı, bu 0.9, 0.10... diye giderdi. Sonraki yıllarda giren olmadığı için, yeter demişler. Bu rakamlar, tesadüfen bulunmamış. Hesap, kitap işi var. Bu kadar vicdansızlık var.

* Bu katsayı meselesi üzerinde pazarlık yaparak uzlaşma aranması gereken bir konu mu? Yoksa öğrenciler için bir hak mı?

- Elbette, bunun pazarlığının olmaması gerekir. Bana sorarsanız, katsayının da olmaması gerekir. Bilgiye dayalı bir sınav olması lazım. Tutturan her yere girsin. Ben olsam, öyle yaparım. Biz şimdi, okul başarı puanları, öğretmenlerin verdiği notlar devreye giriyor. Bence bunlara hiç gerek yok. Çünkü esas olan şey, eşitlik.

* Katsayı farkını savunanlardan kimisi 'eşitlik' eşitler arasında olur. İmam Hatipli ile düz liseli eşit değil diyor. Katılıyor musunuz?

- Bu Danıştay'ın kararında da var. O zaman şöyle yapalım. Biz üç kişi koşuya çıktık. Üç kişi daha yanımıza geldi. Onlara diyoruz ki, siz kenarda durun biz yarışa kendi aramızda katılıyoruz diyoruz. Bu doğru bir şey mi? İnsan olarak biz eşitiz. Aynen burada olduğu gibi, insanları dışarıda tutarak, katılan üç kişiden birinci çıkaracağız diyoruz. Böyle bir şey olabilir mi? O da bu ülkenin vatandaşı. O da bu ülkenin lisesinin diplomasını almış.

* Avrupa ülkelerinde, üniversiteye girişte bu tür katsayı gibi haksız uygulamalar var mı?

- Mesela Almanya'da öğretmen yönlendirmesi var. Öğrencinin yeteneklerine göre, akademik liseler veya meslek liseleri tercih yaptırıyorlar. Biz de bu yok. Buna rağmen, liseler arasında yatay geçiş yapılabiliyor. Zaman içerisinde kişilerin yetenek ve beceriler ortaya çıktıkça, yön değiştirmeler mümkün. Biz de ise anne-babanın zoruyla sen meslek lisesine gittin. Tornacı, tesviyeci olacaksın. Sen istediğin kadar yetenekli olursan ol, ömür boyu ona mahkumsun. Biz diyoruz ki, eğitim sistemi çalışkan, zeki öğrencilerin önü açılsın. İstediği fakültelere gidebilsin. Geçmiş yıllarda bunlar hep tanınmıştır. Etrafımızda öğretmen okulu, sanat, meslek lisesi mezunu birçok öğrenci var.

* Hükümet, sorunu YÖK'ün üzerine yıkmış gibi görünüyor. Siz ne düşünüyorsunuz?

- Evet, maalesef son katsayıdan sonra hükümet bu olaya pek sahip çıkmadı. Bazılarının dediği gibi buradan menfaat mi bekliyor, anlamadım. MHP teklif getirdi, AKP iktidarından pek ses çıkmıyor. Biz YÖK'ün arkasındayız, gereken yasal düzenlemeyi YÖK önerdiği takdirde yaparız demedi. Hükümetin bunu demesi gerekiyordu. Çünkü bu yasa maddesine göre, YÖK'ün başı daha çok ağrıyacak.

* YÖK'ün bu sürede izlediği politika doğru mu?

- Başkan diyor ki, Z planımız bile var. YÖK'te, bence başkan sorunu var. Başkan konuşmasını hiç bilmiyor. Benim gibi konuşuyor. Benim gibi derken, sorumluluğum yok. O YÖK'ün başında. Biraz daha dikkatli olmak zorunda. Hukuku dolanırız lafı, söylenmemeliydi. Danıştay'a büyük bir koz verdi. Danıştay da, sen misin söyleyen deyip hukuku dolandı.

* Katsayı referandumu götürülse herhalde kimsenin söyleyecek sözü kalmaz?

- Kesinlikle. Karşısında olanlar, rezil olurlar.

BASKA BİR SİTEDEN ALINTIDIR ADRESI BURADAN GİRİNİZ